Atzera egin beharko genuke hamarkada luzeetan Zarautzen euskal preso politikorik gabeko egoera bat gogoratzeko. Eta, aldiz, pasa den astean irten zen Ekaitz Sirventen ostean, kostako gure herri honek jada ez du herritarrik kartzelan. Atzean geratzen dira isolamenduak, espetxe aldaketak, kartzelero edo guardia zibilenen mespretxu eta tratu txarrak, ziegako bakardadea eta finean gutariko bakoitzak pairatu genituen era guztietako egoerak. Gauza bera gertatzen da gure herriko iheslariek bizi izan dituzten egoerekin. Zarautzen gaude jada denok eta horrek pozten gaitu.
Kartzela, ordea, ez du soilik presoak sufritzen. Senide eta lagunek larrutik ordaindu dute gutariko bakoitzaren kartzelaldia, dispertsioak eragindako ehunka kilometrotako bidaiak, horiei aurre egiteko gastuak, ohe hutsek sortzen duten hutsunea, isolamenduak eragiten duen ezjakin- tasuna eta ondoriozko beldurrak, kartzelaldia noiz demontre amaituko denaren gaineko kezka, kezka eta kezka. Zarautzen gaude jada denok eta horrek gure senide eta lagunak pozten ditu.
Denbora honetan guztian, ostiralero-ostiralero hamarnaka eta hamarnaka herrikide kalera atera dira, dela udaletxe plazan, dela errepide nagusian. Euskal presoek oro har eta Zarauzko presoek zehazki bizi izan ditugun kartzelako bizi baldintzak edota eskubideen urraketa salatu dira, zegozkigun eskubideak aldarrikatu dira eta gure Euskal Herriratzea edota askatasuna eskatu da behin eta berriz. Ostiraletan eta antolatutako bestelako hamaika ekimenetan. Zarautzen gaude jada denok eta bihotzez eskertu nahi dizuegu herritarrok eman duzuen guztia.
Edonola ere, Zarautzen bizi dugun poza gazi gozoa da. Gurean hala izateak ez du esan nahi egoera horiek guztiak amaitu direnik. Musika Plazan bada oraindik une oro kartzelan geratzen diren euskal presoen kopurua gogoratzen duen euskarririk. 365 izan zen bertan jarri zen lehen zenbakia. Murriztu da zalantzarik gabe, baina une honetan 184 euskal preso dira, oraindik orain, haien etxe eta herrietatik urrun eta askatasunik gabe daudenak, lehen deskribatutako egoera ankerrak oraindik ere jasaten dituzten senide eta lagunak. Zarautzen gaude jada denok, baina oraindik 184 ohe huts daude Euskal Herrian.
Tantaka bada ere, azken bi urteetan euskal presoen euskal herriratzea ematen hasi da. 80ko hamarkadatik indarrean zirauen dispertsio politika amaitzen ari dela dirudi. Denon artean berau indargabetzeko ezinbestekoa zen herri presioa eta gehiengo soziala eskuratu dugu. Honetaz gain, azken hilabeteetan 3. gradua lortzen ari diren euskal presoen kasuak ugaltzen ari dira eta horrek ere pozten gaitu, izan ere, poliki-poliki behin betiko aska- tasunaren atea gurutzatzeko aukera hurbiltzen dielako, haiei eta haien senideei. Dena dela, ETAk armak uzteko hartu zuen erabakitik hamarkada luze bat pasatu den honetan, esan beharra dago jada euskal preso guztiak etxeratzeko ordua dela, mendeku politikarekin amaitu beharra dagoela. Epaiketa berriak iragarri baino, kartzelak husteko garaia dela. Gatazkaren ondorioak mantendu edota areagotuko dituzten hautuak baino, gatazkari behin betiko irtenbide politiko eta demokratikoa emateko garaia dela. Zarautzen gaude jada denok, baina gatazka politikoak hor dirau.
Idazki hau sinatzen dugun Zarauzko euskal preso ohiok lehenik eta behin gure eskerrik beroenak eman nahi dizkizuegu preso politikoen eskubideen aldeko borroka luze honetan bidaide izan zaituztegun zuetako bakoitzari, ostiraletan agertzen zinetenei, Sareko manifestazioetan zazpi autobus betetzeraino izena eman zenutenei, abuztuko hondartzako giza katean parte hartu duzuenoi, gure senideen gastuak ordaintzeko lagundu duzuenei, batzarrak, erakusketak, txapelketak, herri bazkariak eta hamaika ekimen antolatu dituzuenei eta horretan guztietan parte hartu duzuen zuetako bakoitzari. Zarautzen gaude jada denok eta ospatu beharra dago.
Hurrengo ekainaren 18an Zarautzen Presorik Gabeko Eguna ospatuko dugu eta idazki honen bitartez bertan parte hartzera gonbidatu nahi zaituztegu. Gure kartzelaldia eta beronen inguruko sufrimendua amaitu da eta ospatu beharra dago. Bai, hala da, ospatuko dugu. Baina ere berean indarrak hartzeko eguna ere izango da, Euskal Herrian oraindik orain dauden 184 euskal presoak etxeratu bitartean geratzen zaigun bideari indarrez eta gogoz heltzeko. Urte luzeotan etxean eta ondoan nahi gintuzuen. Orain Zarautzen gaude jada denok eta oraingoan guk nahi zaituztegu gure ondoan. Animatu, parte hartu, ospatu!
Zarauzko 33 preso ohi.