Desditxa

desditxa. 1) iz. (Zah.) Zoritxarra.

desditxa. 2) iz. (Herr.) Iskanbila, zarata.

Lehengo euskara zaharrean desditxa erabiltzen zen zoritxarra adierazteko (gaztelaniazko desdicha hitzetik, seguru asko). Horrela dio esaera zaharrak: Ditxak bi haurride: on eta adiskide; desditxak haboro: diren gaitzak oro. (Zorionak bi senide: ondasunak eta adiskideak; zoritxarrak gehiago: diren gaitz guztiak). Desditxan dagoenari desditxatu esaten zitzaion, zoritxarrekoa, honako esaera zaharrak agertzen zuen eran:  Desditxatuak ez du adiskiderik bere poltsaz besterik. Horrez gain, ordea, desditxa hitza (Zarautzen destitxa esan ohi zen) beste zerbait adierazteko ere erabili ohi zen: zarata, oihua eta lantua adierazteko, alegia. Bazen han orrua eta destitxa! Hor, esanahia ez da zoritxarrarena, zarata eta iskanbilarena baizik. Zentzu honetan erabilia dago esamolde honetan: okasioa eta desditxa badabil horrek! Hau da, oihuak eta iskanbiletan dabil. Antzekoa dira beste esamolde hauek ere: 1) okasioa eta zikina piztuko ditu horrek! 2) orroa eta desditxa bada etxe horretan.